چکیده
تاریخچه ورود بخش خصوصی به تولید برق به دهه 80 شمسی و سیاست های تجدید ساختار این صنعت باز می گردد. مروری بر عملکرد تولید برق ایران در نزدیک به دو دهه حضور بخش خصوصی نشان از موفقیت نسبی در دهه اول و افت شاخص های عملکرد در دهه دوم دارد. آسیب شناسی دلایل بروز این مساله را می توان در سه محور اصلی دنبال کرد. اقتصاد برق، اجرای ناقص و یا عدم اجرای برخی قوانین تدوین شده صنعت برق و تاثیرات بی ثباتی در فضای اقتصاد کلان کشور. بخش خصوصی تولیدکننده برق مطابق آخرین آمار منتشره در سال 1398، سهمی 55 درصدی از تولید برق کشور دارد. بنابراین میتوان گفت بیش از نیمی از تولید برق کشور در این بخش صورت می گیرد و چنانچه برای رفع مشکلات این گروه از تولیدکنندگان، راهکارهای مناسب و سازگار با منافع بخشی و ملی اتخاذ نشود، در آینده نه چندان دور تامین برق پایدار با خطر جدی رو به رو خواهد شد.
این گزارش ابتدا به مقایسه چند مورد از شاخص های عملکرد تولید برق در دو دهه 80 و 90 شمسی می پردازد. هدف از این قسمت کشف مساله و ارائه تصویری از وضع موجود می باشد. سپس در بخش دوم مشکلات موجود برای فعالیت تولیدکنندگان غیردولتی برق در سه محور اصلی شناسایی و تشریح می شود. شایان ذکر است این مشکلات منجر به افت انگیزه های ورود سرمایه های بخش خصوصی به احداث و توسعه نیروگاه ها در مقایسه با سایر زمینه های سرمایه گذاری شده است، به شکلی که سهم بخش خصوصی از قدرت نامی نیروگاه های کشور در چهار سال ابتدایی دهه 90 (فاصله 1390 تا 1394)، از 18/1 به 45/3 درصد رسیده است که به معنای میانگین رشد سالانه 6/8 درصد است و در چهار سال دوم (1394 تا 1398)، این رشد تقریبا متوقف شده (به طور متوسط سالانه نزدیک به 0/8 درصد) و این سهم از 45/3 به 48/4 تبدیل شده است.
در نهایت آخرین بخش گزارش بر اساس یافته های دو بخش قبل و بر اساس روش توزیع پرسشنامه، انتظارات تولیدکنندگان غیردولتی برق را از مجلس یازدهم انعکاس خواهد داد. جامعه آماری مورد بررسی اعضای سندیکای شرکت های تولیدکننده برق می باشند که همگی شرکت های تولید برق غیردولتی و مالکان بخش بزرگی از نیروگاه های خصوصی کشور هستند. در حال حاضر این نیروگاه ها با قدرت نامی در حال بهره برداری نزدیک به 35 هزار مگاوات، سهم 57 درصدی از تولید ویژه نیروگاه های حرارتی و سهم 49 درصدی از تولید ویژه کل کشور دارند. تولید نیروگاه های عضو این تشکل 96 درصد کل تولید بخش خصوصی در بخش حرارتی را تشکیل می دهد.
